Başta buğday ve tahıl olmak üzere Ukrayna ve Rusya gıda ürünlerinin tüm dünyaya dağıtımını içeren Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın süresi 17 Temmuz’da dolmuştu. Rusya devam etmeme kararını açıkladığında tüm dünyadan tepki geldi. Ukrayna, Türkiye ile olan tahıl anlaşmasını Birleşmiş Milletler’e Rusya olmadan sürdürmeyi de teklif etti.
Telegram kanalından açıklama yapan Ukrayna Devlet Lideri Vlodomir Zelenski, bu anlaşma kapsamında 45 ülkeye yaklaşık 33 milyon ton tarım işi gönderildiği bilgisini paylaştı: “Bunun yüzde 60’ı başta Cezayir, Tunus, Libya, Mısır, Kenya, Etiyopya, Somali ve Sudan olmak üzere Afrika ülkeleri ve Asya ülkelerine gitti.
Çin, Hindistan, Bangladeş, Endonezya, Pakistan, Irak, Lübnan, Yemen’e de tarım ürünleri sevk edildi. Sevkiyatlarımız Yemen, Somali gibi ülkelerde farklı din ve etnik kökenden insanların hayatını kurtarıyor ve bu çok önemli. Afrika, Asya ve Avrupa’nın istikrar hakkına sahip olduğunu vurgulayan Zelenski, “Hepimizin güvenliği için Rusya’nın çılgınlığından kendimizi korumayı düşünmeliyiz. Ukrayna’nın gıda ürünleri yaklaşık 400 milyon insanın temel güvencesidir” dedi ve ekledi: “Karadeniz Tahıl İşletmesi Rusya olmadan da faaliyet göstermeye devam edebilir ve etmelidir.
Bu anlaşma geçerliliğini koruyor. Geriye kalan tek şey, bu ahdin dikkatli bir şekilde uygulanmasıdır. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e Karadeniz Tahıl İnisiyatifi’nin devamı veya üçlü formattaki anlaşmanın karşılığı olan konseptin işleyen tarafı için öneriler içeren mektuplar gönderdim. Ukrayna, BM ve Türkiye birlikte gıda koridorunun işletilmesini ve gemilerin denetlenmesini sağlayabilir.”
1 yıllık sözleşme süresi
22 Temmuz 2022’de Tahıl Koridoru Anlaşması imzalandı.
29 Ekim 2022 Rusya anlaşmadan çekildiğini açıkladı.
2 Kasım 2022 Rusya yeniden anlaşmaya dahil edildi.
19 Kasım 2022 Mutabakat Zaptı 120 gün uzatıldı.
17 Mayıs 2023 Muhtıra 60 gün daha uzatıldı.
17 Temmuz 2023 Rusya çekildi, anlaşma uzatılamadı
“Asya ve Afrika en çok etkilenecek”
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Rusya’nın Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nı feshederek, özellikle Asya ve Afrika’daki ülkelere zarar verdiğini kaydetti.
Ukrayna tahılının küresel pazarlara erişiminin sağlanmasının önemine işaret eden Kuleba, çözüm için “siyasi irade” gerektiğini ve ağır müzakerelerin devam edeceğini belirterek, “(Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın feshedilmesiyle birlikte) Rusya, artan gıda fiyatları ve açlıkla özellikle Afrika ve Asya’daki ülkelerle mücadele ediyor. Bu duruma bir son verilmesi gerekiyor.” Bu durum herkesin başını ağrıtıyor, şimdi Rusya’nın gündeme getirdiği başka bir sorunu çözmekle uğraşmak zorundayız.”
NATO, Rusya’nın geri çekilmesini kınadı
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “Müttefikimiz Türkiye ve BM’nin çabalarına rağmen Rusya’nın Karadeniz Tahıl Girişimi’nden tek taraflı olarak çekilme kararını kınıyorum” dedi. devam ediyor.”
Belirsizlik sürerken buğday yükseldi
Chicago borsasında işlem gören buğday vadeli işlem sözleşmeleri, Rusya’nın Karadeniz Tahıl Anlaşmasını askıya almasıyla yükseldi. Soya fasulyesi de yükseldi, ancak ABD’de beklenenden yüksek hasat kalitesi kazançları sınırladı. Mısır da değer kazandı. Chicago borsasında en yüksek işlem hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları %0.3 artışla 6.56$/bushel veya 241$/tona yükseldi.
BM: Tahıl anlaşmasının tüm dezavantajlarını ortadan kaldıracak araçlara sahip değiliz
BM Sözcüsü Stephane Dujarric, düzenlediği günlük basın toplantısında Rusya’nın Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması kararını değerlendirdi.
Rusya’nın BM’ye gönderdiği belgede anlaşmanın “feshedildiği” ifadesinin yer aldığını kaydeden Dujarric, son geminin İstanbul’daki Ortak Uyum Merkezi’nde zaten denetlendiğini, merkezdeki BM personelinin şimdilik burada kalacağını söyledi. Dujarric, diğer ülkelerin gemi göndermek istemesi ihtimaline karşı “BM Karadeniz’i kontrol etmiyor” ifadesini kullandı.
Dujarric, Rusya’nın “engellerin kaldırılması” talebine ilişkin olarak, BM’nin birçok adım attığını ve ortaklarıyla görüşmelerde bulunduğunu hatırlatarak, “Tüm engelleri kaldıracak imkana sahip değiliz” dedi. ‘ o tekrarladı.
Rusya: Batı yaptırım uygulamazsa anlaşmaya geri döneriz
Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın askıya alınmasına ilişkin Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yazılı açıklama yapıldı.
Ukrayna gıda ihracatının son ana kadar “Kiev ve Batılı küratörlerinin çıkarlarına hizmet etmeyi” amaçladığı savunulan açıklamada, tahıl girişimi aracılığıyla bugüne kadar 26,3 milyon tonu Avrupa Birliği (AB) dahil yüksek ve orta gelirli olmak üzere 32,8 milyon ton kargo ihraç edildi. Açıklamada tahılın yüzde 3’ten daha azının başta Etiyopya, Yemen, Afganistan, Sudan ve Somali olmak üzere toplam 922 bin 92 ton ile en yoksul ülkelere gönderildiği bilgisi verildi.
IMF’nin talebi üzerine moratoryumu kaldırdıktan sonra Cargill, DuPont ve Monsanto gibi Batılı şirketlerin Ukrayna’daki ekilebilir arazilerin çoğunu satın aldığına dikkat çekilen açıklamada, “Öte yandan Ukrayna gıdalarını dampingli fiyatlarla satın alan Avrupalılar daha sonra katma değeri yüksek ürünleri tercih ediyor ve yeniden satmak için fabrikalarında işliyorlar.
Aslında, Batılılar tahılın hem satışından hem de işlenmesinden iki kat daha fazla kazanıyor. Buna ek olarak, ABD ve AB fiyatlar üzerinde spekülasyon yapıyor, eserlerde yapay bir kıtlık yaratıyor ve yasa dışı tek taraflı yaptırımlar uygulayarak Rus tarımsal eserlerini dünya pazarlarının dışına itiyor. Batılı başkentler, Karadeniz Tahıl Girişimi’ne gerçekten değer veriyorsa, Rusya’nın gübre ve gıda yaptırımlarından gerçek anlamda vazgeçmeyi düşünmeleri gerektiğini vurguladı.
Ankara umudunu koruyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya’nın askıya alındığını açıkladığı Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın kesintisiz devam etmesini umduğunu söyledi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in anlaşmanın devamından yana olduğunu düşündüğünü belirten Erdoğan, “Ağustos ayında Putin ile ülkemizde bir araya geldiğimizde bu konuları görüşme fırsatı bulacağız.” Erdoğan, ağustos ayına kadar Putin ile telefonda görüşebileceğini de kaydetti.
